Το εγκεφαλικό επεισόδιο δεν αποτελεί πλέον αποκλειστικά νόσημα των μεγαλύτερων ηλικιών. Τα περιστατικά αυξάνονται συνεχώς και μεταξύ νεότερων ενηλίκων κάτω των 55 ετών, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στη διεθνή ιατρική κοινότητα. Συχνά αποκαλείται και «επίθεση στον εγκέφαλο», όρος που υπογραμμίζει τον επείγοντα χαρακτήρα του επεισοδίου και τη δυνητικά θανατηφόρα του έκβαση, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το έμφραγμα.
Υπάρχουν δύο βασικές μορφές εγκεφαλικού επεισοδίου. Το ισχαιμικό εγκεφαλικό, το οποίο προκαλείται, όταν η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο παρεμποδίζεται, συνήθως λόγω θρόμβου σε κάποιο αιμοφόρο αγγείο. Η έλλειψη οξυγόνου οδηγεί σταδιακά σε νέκρωση εγκεφαλικών κυττάρων, με αποτέλεσμα την απώλεια κίνησης, ομιλίας, μνήμης ή ακόμη και της ζωής. Το αιμορραγικό εγκεφαλικό εμφανίζεται, όταν ένα αγγείο μέσα στον εγκέφαλο σπάσει, προκαλώντας αιμορραγία. Η κατάσταση αυτή συνδέεται συχνά με υψηλή αρτηριακή πίεση, η οποία εξασθενεί τα τοιχώματα των αγγείων, αυξάνοντας την πιθανότητα ρήξης.
Και στις δύο περιπτώσεις, ο χρόνος είναι καθοριστικός. Όσο καθυστερεί η παροχή ιατρικής βοήθειας, τόσο περισσότερα νευρικά κύτταρα καταστρέφονται και τόσο δυσκολότερη γίνεται η αποκατάσταση της εγκεφαλικής λειτουργίας. Η άμεση αναγνώριση των συμπτωμάτων και η γρήγορη μεταφορά του ασθενούς στα επείγοντα μπορούν να αποδειχθούν σωτήριες.
Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια
Η λέκτορας του London South Bank University, Siobhan Mclernon, εξηγεί σε άρθρο της στο The Conversation ότι το ακρωνύμιο FAST (Face, Arm, Speech, Time) αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για την έγκαιρη αναγνώριση του εγκεφαλικού. Ωστόσο, επειδή ορισμένα περιστατικά εκδηλώνονται με πιο άτυπα συμπτώματα, το σύστημα επεκτάθηκε σε BE FAST, προσθέτοντας δύο επιπλέον ενδείξεις.
- B (Balance – Ισορροπία): Ξαφνική απώλεια ισορροπίας ή συντονισμού, ζάλη ή αίσθηση περιστροφής του χώρου.
- E (Eyes – Μάτια): Ξαφνική θολή ή απώλεια όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια, διπλωπία ή δυσκολία εστίασης.
- F (Face – Πρόσωπο): Αδυναμία ή ασυμμετρία στο πρόσωπο, με πτώση στη μία πλευρά του στόματος ή του ματιού.
- A (Arm – Χέρι/Πόδι): Αδυναμία ή μούδιασμα στο χέρι ή το πόδι, συνήθως στη μία πλευρά του σώματος.
- S (Speech – Ομιλία): Δυσκολία στην ομιλία, τραύλισμα, ασάφεια ή αδυναμία εύρεσης των σωστών λέξεων.
- T (Time – Χρόνος): Ώρα για δράση. Καλέστε άμεσα ασθενοφόρο και σημειώστε την ώρα έναρξης των συμπτωμάτων -στοιχείο κρίσιμο για τη θεραπεία.
Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού εμφανίζονται συνήθως αιφνίδια και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Στις γυναίκες, μάλιστα, οι ενδείξεις μπορεί να είναι πιο άτυπες, γεγονός που οδηγεί συχνά σε καθυστερημένη διάγνωση. Εκτός από τα «κλασικά» σημάδια, ενδέχεται να παρουσιαστούν:
- Ξαφνική κόπωση ή υπνηλία
- Σύγχυση ή αποπροσανατολισμός
- Ναυτία, εμετός ή λιποθυμία
- Έντονος πονοκέφαλος χωρίς προφανή αιτία
- Δυσκολία στην κατάποση ή στην αναπνοή
- Ξαφνική απώλεια μνήμης ή επιληπτική κρίση.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα διαρκούν μόνο λίγα λεπτά ή ώρες και εξαφανίζονται μέσα σε 24 ώρες. Πρόκειται για παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ή «μίνι εγκεφαλικό». Αν και τα συμπτώματα υποχωρούν, η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά σοβαρή, καθώς μπορεί να προμηνύει ένα μεγαλύτερο εγκεφαλικό.
Η έγκαιρη αντίδραση σώζει ζωές
Το εγκεφαλικό μπορεί να συμβεί ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση. Ωστόσο, η γρήγορη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η άμεση ιατρική παρέμβαση μπορούν να καθορίσουν τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Η γνώση του ακρωνύμιου BE FAST και η άμεση δράση μπορούν να σώσουν ζωές, να προστατεύσουν τον εγκέφαλο και να διατηρήσουν την ικανότητα ενός ανθρώπου να μιλά, να κινείται και να σκέφτεται.
